Τετάρτη 9 Μαρτίου 2016

Μαρτία σονάτα


Πόλωση και συμψηφισμοί
Τουλάχιστον από το 2010 και μετά η ελληνική κοινωνία πολώθηκε. Η ταξική πόλωση αποτυπώθηκε στο δημοψήφισμα της 6ης Ιουλίου 2015, όπως επίσης αποτυπώθηκε η απόσταση της εικόνας που έχουνε τα ΜΜΕ για τη χώρα και τον κόσμο από την εικόνα που έχει το κοινό των ΜΜΕ, οι Έλληνες πολίτες.

Πόλωση επήλθε και στις ιδέες, στις αρχές και στις συνειδήσεις. Η πόλωση και τα αντιθετικά ζεύγη είναι πάντα η εύκολη λύση: ερμηνεύεις κάτι ψάχνοντας να βρεις το αντίθετό του και, αν δεν υπάρχει, το επινοείς. Όμως, από τη στιγμή που κάτι διαθέτει το αντίθετό του, μπορείς να υποκριθείς ότι έχεις εξουδετερώσει αυτό το κάτι, μέσω συμψηφισμού, αφού δύο αντίρροπα διανύσματα αλληλοεξουδετερώνονται.

Βεβαίως η άσκηση αυτή αποτελεί σοφιστεία, αφού στον πραγματικό κόσμο των επιχειρημάτων και του Πολιτικού τα διανύσματα δεν είναι ούτε αντίρροπα ούτε ισομεγέθη. Έτσι, άλλη η καταπίεση των μαύρων, αντεπιχείρημα του παλιού εκείνου κνίτικου συμψηφισμού, άλλη των αντιφρονούντων της ΕΣΣΔ. Επίσης, άλλο να κλείνει με φετφά και παρανόμως ένας δημόσιος οργανισμός ραδιοτηλεόρασης και να αντικαθίσταται από έναν εξίσου σπάταλο (και ακόμα χειρότερης ποιότητας), άλλο να χρεοκοπεί (πιθανόν) ένα ιδιωτικό κανάλι επειδή δεν βάζουν λεφτά οι μεγαλομέτοχοι του κι επειδή ούτε κάποιος άλλος βρέθηκε να αγοράσει μετοχές του.

Υπεράνω
Υπάρχει βεβαίως τρόπος να αρθεί κανείς πάνω από το ψεύδος των συμψηφισμών και από την τύρβη των επιχειρημάτων χωρίς να φθείρεται από την τριβή με αυτά και τους φορείς τους -- κυρίως τους φορείς τους. Αυτός ο τρόπος δεν είναι άλλος από το να καταλάβει ο απηυδισμένος κάποιο ύψωμα από το οποίο θα παρατηρεί τους ανόητους, αφελείς και φανατισμενους να διαπληκτίζονται. Η ανάβαση αυτή επιτυγχάνεται με τρεις μαθόδους συνήθως:
  1. με το να αφοσιώνεται κανείς στο is, το καθέκαστο, και να αφήνει κατά μέρος το ought to, το δέον, με το να περιορίζεται στην παρατήρηση και στην ερμηνεία, κατά προτίμηση στωικά χρωματίζοντας και τις δύο,
  2. με το να παραγνωρίζει κανείς ότι η πλεονεκτική θέση στην οποία βρίσκεται είναι αποτέλεσμα ευκαιριών που του δόθηκαν ή προνομίων που κατέχει και να θεωρεί τον εαυτό του ανώτερο από όσους δεν είχαν ευκαιρίες ή προνόμια, αντιμετωπίζοντας αυτούς τους άλλους σαν ζωάκια, ενώ ο ίδιος παραμένει ανώτερος, πεφωτισμένος, ψύχραιμος αλλά και επιλεκτικά φιλότιμος,
  3. με το να αφεθεί στη συγκατάβαση: γιατί να ασχολείται, δεδομένου ότι περιτριγυρίζεται από ηλιθίους ή ημιμαθείς, από φανατικούς ή ιδεοληπτικούς, από ασυνάρτητους ανθρώπους που οι ελπίδες και οι επιθυμίες τους συσκοτίζουν τις πεποιθήσεις τους και το κοσμοείδωλό τους.
Τι να κάνουμε;
Όποιος αφεθεί στην ανάγκη να πιάσει ύψωμα ώστε να σταθεί ψηλότερα από τους άλλους θα καταλήξει είτε πατερναλιστής, αν έχει τα φόντα, είτε μισάνθρωπος, είτε απλώς ψώνιο. Και στις τρεις περιπτώσεις δεν θα φανεί καθόλου χρήσιμος, ακόμα και αν δεχτούμε ότι αυτή υπήρξε πρόθεσή του.

Ελέγχοντας τις πλάνες των άλλων, διορθώνοντας τα λάθη τους ή πασχίζοντας να οξύνουμε την αντίληψή τους οπωσδήποτε δεν πρέπει να τους συντρίψουμε, αν μας παίρνει, ή να τους περιφρονούμε. Αν δεν αξίζουν την πολύτιμη συνδρομή μας, υπάρχει πάντοτε η σιωπή και η απόσταση στο κάτω κάτω. Όμως άπαξ και ασχοληθήκαμε μαζί τους και με τις ιδέες τους, τη δουλειά τους, τις γνώμες τους, δεν επιτρέπεται να τους πατρονάρουμε: πρόκειται για στάση μάλλον αντιπαραγωγική τελικά, ακόμα κι αν αφήσουμε στην άκρη το πόσο βαθιά προσβλητική είναι. Τελικά ενδεχομένως ο πατερναλισμός είναι η προσβλητικότερη συμπεριφορά μεταξύ ανθρώπων, αφού ούτε τη συμμετοχή της παραφοράς, ούτε καν την ειλικρίνεια της αποστασιοποίησης δεν διαθέτει.

Σίγουρα πολλές φορές διακρίνουμε στον άλλο έλλειψη ψυχραιμίας, κατάρτισης ή συγκρότησης. Και πάλ όμως, κάποιοι χωλαίνουν στο άλφα ζήτημα, εμείς στο βήτα, στην τελική. Ειδικά όσον αφορά την ψυχραιμία, που δύσκολα διατηρείται σε συνθήκες πόλωσης και σοφιστείας, είμαι ανοιχτά υπέρ της. Αλλά δεν την ταυτίζω με την ασυλία, την ασφάλεια και την ανεμελιά του προνομιούχου και του ισχυρού. Ομοίως, όσον αφορά ένα αποτέλεσμα της ψυχραιμίας, τη νηφάλια ευθυκρισία, ισχύουν παρόμοιες επιφυλάξεις: κάποιους τους τυφλώνουν τα προνόμιά τους και τους εμποδίζουνε να δούνε καθαρά, άλλους πάλι τους τυφλώνουν οι στερήσεις και η έλλειψη πρόσβασης σε όσα είναι δεδομένα για τον προνομιούχο. Δεν είναι ηθικό να κρατάμε ίσες αποστάσεις μεταξύ των μεν και των δε. Δεν είναι καν χρήσιμο.

GatheRate

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου